- Szczegóły
- Autor: oprac.S.Górski
- Odsłon: 573
Wieś rycerska Baudach (Budziechów) notowana już w 1342 jako własność Dersekinsa von Weißensee. W 1356r właścicielami są Christians von Witzleben oraz Heinrichs i Friedrichs von Kottwitz. Od roku 1482 wieś podzielona zostaje na cześć brandenburską i saksońską, granica przechodziła przez środek wsi. Budziechów był później saksońsko-pruskim Kondominium. Występowało wiele sporów granicznych.
Część brandenburska
Część brandenburska Budziechowa do 1815 roku należała do powiatu Krośnieńskiego i obejmowało wówczas 21 gospodarzy. Następnie majątek przechodzi w ręce rodziny von Kottwitz. W roku 1627 wymieniany jest jako właściciel jest Abraham von Grünberg, a w 1663 Antonius von Pannwitz (zmarł on 7 stycznia 1685 w Budziechowie).
W roku 1721 właścicielem zostaje Balthasar Erdmann von Kottwitz z Lubska. Jego córka żeni się z Friedrich Sigismund von Bredow wnosząc Budziechów jako wiano. Balthasar żeni się ponownie z Emerenria von Beerfelde. Zmarł bezdzietnie w 1792. Budziechów przechodzi zatem na brata II żony Balthazara – Georga Friedricha von Beerfelde. Rozpoczynają się sprawy spadkowe - spory rodzinne o majątek. Majątek przechodzi przez wielu właścicieli i kilka podziałów. Jego spadkobiercami byli starszy syn Friedrich von Beerfelde, który zmarł bezdzietnie, następnie drugi syn Adolf von Beerfelde. Jeden z członków rodziny Georg von Beerfelde posiadał jeszcze majątek w Budziechowie do 1945r.
Część saksońska. (łużycko-saksońska) - związana z Jasieniem.
W 1515 roku częścią dolnołużycką władał Hans von Kalckreuth. W dokumencie z 02.09.1527 dwaj bracia Caspar i Christoph von Schönaich otrzymali połowę Budziechowa. Christoph von Schönaich zastawił majątek, wymienia się też w 1528 roku Hansa von Löben. Część Budziechowa przeszła następnie w ręce rodziny von Wiedebach, która posiadała Budziechów do roku 1658. Dnia 3 lutego 1658 Rudolf von Bünau otrzymał Jasień i pół Budziechowa od Hansa Franza von Wiedebacha. Następnie Budziechów wielokrotnie zmienia swoich właścicieli w obrębie rodziny von Bünau. I tak najpierw Budziechów posiada Rudolf młodszy Bünau, by sprzedać go za kwotę 5600 talarów dla brata Günthera. Po śmierci Günthera 6 stycznia 1740 Budziechów dziedziczy jego syn również Günther. Ten 18 listopada 1751 odsprzedał wieś dla brata Rudolfa. A po jego śmierci 4 stycznia 1751 Budziechów ponowienie zostaje sprzedany za 31500 talarów.
Dnia 4.9.1766 majątek kupił Heinrich von Bünau od młodszego rodzeństwa za 5650 talarów. Dobra Budziechowskie były bardzo zniszczone przez wojnę i obciążone zobowiązaniami. Następnie kolejny z rodziny Günther von Bünau w 1768 stanął przed koniecznością ponownej sprzedaży dóbr. Zainteresowany kupnem był Carl Heinrich von Heinecken z Alt-Döbern, lecz do sprzedaży w końcu nie doszło. Powodem były problemy prawne dotyczące majątku, dzierżaw i praw do spadków. W roku 1775 Budziechów kupił za 5800 talarów Żarski mieszczanin Christian Juhr (Jurisch). Ten sprzedał Budziechów w 1787 dla Christiana Gotthelf Walthera, który ponownie odsprzedał majątek 20 lipca 1801 za 12900 talarów.
Dnia 9.9.1809 majątek za 17000 talarów kupił August von Franyois. August miał 6 synów, którzy prawie rok toczyli spór spadkowy (1836-1837), zakończony sprzedażą wsi dla jednego z braci Juliusa Rodericha Ernsta za 16000 talarów. Julius był honorowym obywatelem miasta Żary, nie pozostawił po sobie spadkobierców. W roku 1839 majątek sprzedano za kwotę 14700 talarów (wówczas 356 Morgi) dla starosty żarskiego Carla Rudolfa von Lessinga. Wieś w 1844 liczyła już 399 mieszkańców. Carl odsprzedał następnie wieś w 1885 dla Hermanna von Beerfelde z Lubska, który posiadał także część brandenburską Budziechowa.
W kolejnych latach majątek budziechowski należał do Georga von Beerfelde z Lubska, a w 1929 Gustava von Beerfelde. W 1929 dzierżawcą majątku zostaje Arwed Semmig.
Obie części Budziechowa, które w roku 1914 miały 200ha, a w 1929 - 243ha, stworzyły w końcu jedną wieś, majorat lubski (Sommerfeld).
ZESPÓŁ DWORSKO-FOLWARCZNY
W centrum wsi, przy głównej drodze zlokalizowano zespół dworsko-folwarczny składający się z dworu i zabudowań gospodarczych. Dwór powstał ok. 1800 w stylu klasycystycznym. Budynek założony jest na rzucie prostokąta, z wnętrzem rozplanowanym pierwotnie w dwóch traktach i pomieszczeniami połączonymi amfiladowo w każdym z traktów. Elewacja frontowa dworu zwrócona jest w kierunku zachodnim. Piętrowy budynek z poddaszem użytkowym, posadowiony na cokole kryjącym wysokie piwnice, nakryty jest dachem mansardowym z lukarnami. Elewacja frontowa ma siedem osi wyznaczonych nieregularnym rytmem otworów okiennych. Podziały horyzontalne fasady wyznaczają gzymsy – cokołowy i koronujący. W pionie elewację artykułują lizeny umieszczone na jej skrajach. Otwory okienne ujęte są w gładkie opaski, pod którymi znajduje się dekoracja geometryczna, wykonana w tynku. Elewacje boczne opracowane są skromniej. Ich dekoracja ogranicza się do gładkich opasek okiennych oraz płaskich, taśmowych gzymsów oddzielających piętro od kondygnacji poddasza. Do dworu prowadziły dwa wejścia. Jedno znajdowało się w elewacji wschodniej i poprzedzone było prostokątnym murowanym gankiem (pierwotnie prowadziło ono do nieistniejącego dziś parku). Drugie mieściło się w elewacji północnej, przy jej zachodnim narożniku, i również poprzedzone było jednobiegowymi schodami. Obecnie, we wtórnie rozbudowanej elewacji południowej znajduje się trzecie wejście do budynku.
Po 1945 roku folwark w Budziechowie upaństwowiono i oddano w użytkowanie Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Dwór przeznaczony został na mieszkania dla pracowników gospodarstwa. Funkcję mieszkalną spełnia do dnia dzisiejszego. W ostatnim dziesięcioleciu w budynku prowadzono liczne prace nie uzgadniane z konserwatorem zabytków. Działania te przyczyniły się do pomniejszenia wartości zabytkowej obiektu. W ich wyniku rozbudowano elewację południową, wymieniono drewnianą stolarkę okienną na PCV. Fasadę szpecą anteny satelitarne oraz liczne przewody elektryczne.
opis dwory zaczerpnięty ze strony: https://www.lwkz.pl/monument/show/id/402/letter/B/location/64
Ciekawostki:
Krzyż pokutny : W Budziechowie na terenie dawnej olejarni znajdował się granitowy krzyż pokutny o wymiarach ramion ok. 40cm na 50cm, co się z nim stało zapewne wiedzą mieszkańcy wsi bo zaginął ok 1980 roku.
Pochowani lotnicy – podobno na terenie starej olejarni są pochowani angielscy lotnicy, którzy zginęli pod koniec II wojny światowej.
Joachim Leopold Haupt (ur. 01.08.1797 w Baudach, zm. 09.02.1883 w Sorau (Żary) – pastor ewangelicki, publicysta i etnograf, serbołużycki działacz narodowy. Aktywny w Górnołużyckim Towarzystwie Naukowym, gdzie pełnił m.in. funkcję sekretarza. Wraz z Janem Arnostem Smolerem zebrał i wydał zbiór serbołużyckich pieśni ludowych – Pieśni Górnych i Dolnych Łużyc.
źródło: wikipedia.org